BOOKS AS ART

BOOKS AS ART

Επιμέλεια Paolo Cortese

 
“Από όλες τις δημιουργίες του ανθρώπου, η πιο θαυμαστή είναι χωρίς αμφιβολία το βιβλίο. Όλες οι άλλες είναι προεκτάσεις του σώματός του. Το μικροσκόπιο και το τηλεσκόπιο είναι προεκτάσεις της όρασής του∙ το τηλέφωνο είναι προέκταση της φωνής του∙ το άροτρο και το σπαθί είναι προεκτάσεις του χεριού του. Όμως το βιβλίο είναι κάτι εντελώς διαφορετικό: το βιβλίο είναι προέκταση της μνήμης και της φαντασίας.»
Χόρχε Λουίς Μπόρχες

Από τις 15 Ιουνίου έως τις 20 Οκτωβρίου 2023, στην Gramma_Epsilon Gallery στην Αθήνα θα λάβει χώρα η έκθεση “Books as Art” σε επιμέλεια του Paolo Cortese, με το Ιταλικό Ινστιτούτο Αθηνών. Η έκθεση, αφιερωμένη στο βιβλίο ως μορφή τέχνης, παρουσιάζει έργα καλλιτεχνών που προέρχονται από διαφορετικές γενιές και εθνικότητες: έργα συγκεκριμένης (concrete) και οπτικής ποίησης από τη δεκαετία του 1960 τοποθετούνται σε διάλογο με δουλειές γυναικών καλλιτεχνών από μεταγενέστερες γενιές οι οποίες συνεχίζουν να εξερευνούν τις πολλαπλές δυνατότητες του βιβλίου ως μέσο έκφρασης της τέχνης τους. Στην ορολογία που καθιερώθηκε από τη Mirella Bentivoglio τις δεκαετίας του 1980 και του 1990 κατά τη διάρκεια πολυάριθμων εκθέσεων αφιερωμένων σε αυτό τον ιδιαίτερο τρόπο έκφρασης, γίνεται αναφορά στον όρο «librista» ως την εικαστικό που δημιουργεί object-books, την καλλιτέχνη που εμπνέεται από τη μορφή και την ιδέα του βιβλίου. Δύο σύμπαντα έρχονται να συνυπάρξουν: εκείνο του Λόγου, της γλώσσας, το οποίο τα έργα αναπαριστούν μέσω της μορφής τους, και εκείνο της Ύλης, που τα έργα εξυμνούν μέσω της υλικότητας. Δυο αντιθετικές διαστάσεις που αναδύονται σε μοναδικές, επικοινωνιακές και σιωπηρές ποιητικές μαρτυρίες.  

«Στην εποχή των υπολογιστών, στην οποία το βιβλίο πρόκειται να εκλείψει ως μέσο λεκτικής επικοινωνίας, ο συμβολισμός που είναι χαραγμένες στο ασυνείδητο το καθιστά νέο μέσο παγκόσμιας επικοινωνίας. Έτσι το βιβλίο-αντικείμενο καταλύει πραγματικά όλες τις παραδόσεις και δε γνωρίζουμε πλέον εάν αυτό πρόκειται για θέμα, τεχνική, στήριγμα ή κίνημα. Με έναν συμμετοχικό και ανήσυχο τρόπο, φαίνεται να υποδεικνύει μια γενική αφύπνιση μιας νέας εικονογραφίας του Λόγου, την οποία ο άνθρωπος της εποχής μας αναγνωρίζει και επικοινωνεί», γράφει η Mirella Bentivoglio το 1990 παρουσιάζοντας μια ιστορική έκθεση με τίτλο “Librismo”, αφιερωμένη στο βιβλίο η οποία πραγματοποιήθηκε στην γκαλερί Arte Duchamp στο Κάλιαρι.

Και συνεχίζει «είναι τόμοι και με τις δύο έννοιες της λέξης: τόμοι όσον αφορά στην υλικότητα τους. Τα βιβλία, δεν είναι πια οχήματα γλώσσας, αλλά σύμβολα του βιβλίου. Σκάβουν βαθιά στην ψυχή και βρίσκουν το αρχέτυπο των πλακών του νόμου. Βιβλία που υφίστανται μεταμορφώσεις υπό την έννοια της μορφής, της δομής, της ύλης, γεννώντας πλαστικο-ποιητικές διασυνδέσεις. Γλωσσικά αντικείμενα, τα οποία μέσω της συσχέτισης μετακινούν το έργο από το πεδίο της τέχνης στο έξαφνα συμπληρωματικό πεδίο της ποίησης».  

Τα έργα που παρουσιάζονται στην Αθήνα είναι τρισδιάστατα, εμπνευσμένα από το βιβλίο και τη σελίδα, έργα από πάνω από τριάντα διεθνείς καλλιτέχνιδες της εννοιολογικής, κειμενικής, οπτικής τέχνης και της fiber art, από διαφορετικές χώρες και γενιές. Σαγηνευτικά και επικοινωνιακά, φτιαγμένα από ποικίλα υλικά, ικανά να ενώσουν με αμεσότητα τον κόσμο της λέξεων με το σύμπαν της ύλης. Πολλά έργα σε αυτή την έκθεση είναι ιστορικά και έχουν παρουσιαστεί σε μερικά από τα σημαντικότερα μουσεία. Τα περισσότερα είναι μοναδικά κομμάτια, μαζί με έργα συγκεκριμένης αρίθμησης.

Στα εγκαίνια, η Maria Jole Serreli, καλλιτέχνης της Fiber Art από τη Σαρδηνία, θα παρουσιάσει την περφόρμανς της The Forever Books: δέκα βιβλία, φορείς λέξεων, αληθινών ιστοριών, ντυμένα με όνειρα, θα σφραγιστούν για πάντα διατηρώντας τη μνήμη της οικείας ιστορίας εκείνου που τα είχε.

Καλλιτέχνιδες της έκθεσης: Marilla Battilana, Mirella Bentivoglio, Tomaso Binga, Evangelía Biza, Irma Blank, Anna Boschi, Francesca Cataldi, Chiara Diamantini, Lia Drei, Anna Esposito, Elisabetta Gut, Fernanda Fedi,  Susanne Kessler, Maria Lai, Rosanna Lancia, Virginia Lorenzetti, Lucia Marcucci, Gisella Meo, Patrizia Molinari, Aurelia Muñoz, Elly Nagaoka, Giulia Niccolai, Renata Prunas, Betty Radin, Anna Maria Sacconi, Alba Savoi, Marilena Scavizzi, Greta Schödl, Maria Jole Serreli, Franca Sonnino, Giulia Spernazza, Chima Sunada, Saletta Tavares, Anna Torelli, Anna Uncini, Carla Vasio