Rosanna Lancia

Rosanna Lancia (Ρώμη 1925)

Το σύμβολο, το νερό και το σίδερο. Από το τεχνητό στο φυσιολογικό. Η Rosanna Lancia ψάχνει τη φύση και την αλήθεια των πραγμάτων σε ένα ταξίδι που αποτελείται από μυστηριώδες γραμμές: από τις τοιχογραφίες έως την τρισδιάστατη έρευνα πάνω στην ύλη, από τις χρωματικές ουσίες έως το σίδερο, που γίνεται ρευστό σα νερό. Από τη δεκαετία του '50 έως τη δεκαετία του '90 το έργο της Lancia έχει αλλάξει, ακολουθώντας το ποιητικό της ταξίδι, τους πειραματισμούς και την περιέργεια της καλλιτέχνιδος. Το κοινό σε όλα τα έργα της, παραμένει το σύμβολο. Γεννημένη το 1925 στη Ρωμη, αφιερώνεται από την δεκαετία του '50 στην τοιχογραφία και τη ζωγραφική. Στο πρώτο μισό της δεκαετίας του '60 επικεντρώνεται στη γραφιστική και το σχέδιο, πάνω σε διάφορες επιφάνειες, όπως χαρτί ή λείο καμβά.

Από τις γεωμετρίες που μελετάει εκείνα τα χρόνια, θα γεννηθούν τα έργα που θα δημιουργήσει αργότερα. Αφού αφιερώθηκε στη ζωγραφική, η Lancia κάνει ανατροπή στα έργα της τη δεκαετία του '70. Εκείνη την περίοδο ανακαλύπτει ότι μπορεί να εκτελέσει το σημάδι της (εννοείτε την τεχνοτροπία της;) σε τρισδιάστατη μορφή, βρίσκοντας ξανά την αγάπη για την ύλη, ενός "παλιού έρωτα" που την έχει χαρακτηρίσει από τα νιάτα της, όταν ήταν γραμμένη στην Accademia di Belle Arti στη Ρώμη από την οποία αποφοίτησε με πτυχιακή εργασία πάνω στις τοιχογραφίες του Beato Angelico, στην Cappella Nicolina στο Βατικανό. "Ξεκίνησα με κλασικό τρόπο, όταν πήγαινα στη Σχολή καλών τεχνών, δουλεύοντας με τις τοιχογραφίες, με ασβέστη και με το σχήμα. Έμαθα ότι η τοιχογραφία δεν συγχωρεί, δεν χωράει ασάφεια - περιγράφει η καλλιτέχνις - αγάπησα αυτήν τη δουλειά. Πάνω στις σκαλωσιές ζεις τις πιο σωματικές (εννοείτε φυσικές ή νατουραλιστικές;) στιγμές".

Τοίχος,  ασβέστης και σοβάς: με μια λέξη: ύλη. "Η εκτίμηση για τον Mario Sironi και για τις αποχρώσεις του γκρι με οδήγησαν στο να ακυρώσω το χρώμα, ύστερα με τα ασπρόμαυρα σχέδια επικράτησε η ύλη, που χρησιμοποίησα ως τεχνική έρευνα για το σημάδι". Η γραμμή, επίσης, όπως και η ύλη, δεν πρέπει να είναι ασαφή. "Το σημάδι της Lancia πραγματοποιήθηκε σε στερεά ύλη: έφτασε σε μια πιο ελεύθερη και αυτόνομη έκφραση" γράφει η Sandra Orienti στην παρουσίαση της προσωπικής έκθεσής της στην Galleria Numero στη Ρώμη, (1971). Η Lorenza Trucchi, επίσης το 1971, δηλώνει "Η Lancia πέρασε στη γλυπτική. Ένα είδος γλυπτικής παραμορφωμένο, που δεν αποτελείται από μάζες και κατασκευάσματα: είναι σαν να ζωγραφίζει στο χώρο". Για να δημιουργήσει αυτά τα "βασικά αραβουργήματα" η Lancia χρησιμοποιεί το "quadrello", ένα τετράγωνο σιδερένιο τμήμα, το πλάι του οποίου μπορεί να ποικίλει σε μεγέθη, από λίγα χιλιοστά έως λίγα εκατοστά. Το τετράγωνο χρησιμοποιείται συνήθως στη βιομηχανική εργασία και είναι αρκετά ευέλικτο, ιδανικό για την καλλιτέχνιδα που το χρησιμοποιεί στα όρια της αντοχής του. Η γλύπτρια επέλεξε το τετράγωνο, διότι "επιτρέπει την ερμηνεία του συμβόλου με αδιαμφισβήτητο τρόπο". Το σφυρήλατο σίδερο είναι μεταμορφωμένο. Το υλικό, όπως μια κάμπια που γίνεται πεταλούδα, χάνει τα σημαντικά χαρακτηριστικά βαρύτητας και ακινησίας, για να γίνει κάτι άλλο: κάτι ζωντανό, ελαφρύ, που θυμίζει νερό. Η τέχνη είναι αλχημεία και αφήνει τα στοιχεία της να μεταμορφωθούν στο νου μας. Το χέρι της καλλιτέχνιδος δημιουργεί κύματα και τα κύματα είναι σημάδια. Γίνεται μια έρευνα για τη γραμμή, που από ξεκάθαρη και σπασμένη (εννοείτε διακεκομμένη;) γίνεται μαλακή και χειρονομιακή, ένα παράδειγμα είναι το ζωγραφικό έργο "Ho conosciuto il mare" ("Συνάντησα τη Θάλασσα"), του 1984. Η τελευταία της έκθεση έγινε στο Museo Comunale d'Arte Contemporanea της Ρώμης. Η Lancia θεωρείται μια καινοτόμος καλλιτέχνις για την Ιταλία και είναι γνωστή και στο εξωτερικό. Ο διευθυντής του μουσείο Cholet (Γαλλίας) την εκτιμά για τα χαρακτηριστικά της δουλειάς της πάνω στα υλικά και για τη σχέσης της με τη δύναμη και την αντοχή. Αυτό αποτελεί άλλο ένα σημάδι σκαλισμένο στο προσωπικό της ταξίδι.

 της Nadia Grillo