FRANCA SONNINO

FRANCA SONNINO

Νήμα, Σημάδι, Χώρος

Το πρότζεκτ Franca Sonnino. Νήμα. Σημάδι. Χώρος, αποτελεί μια σύμπραξη του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και Πολιτισμού του Πανεπιστημίου του Κάλιαρι (MUACC) και της Γκαλερί Gramma_Epsilon στην Αθήνα.

Αποτελείται από δύο συμπληρωματικές εκθέσεις: την έκθεση MUACC, η οποία είναι αναδρομικού χαρακτήρα και εστιάζει στα βασικά στάδια και θέματα της έρευνας της καλλιτέχνιδας όπως αναπτύχθηκε από τις αρχές της δεκαετίας του 1970, και την έκθεση της γκαλερί Gramma_Epsilon, η οποία εστιάζει στα πιο πρόσφατα έργα της.
Στόχος των επιμελητών, Simona Campus και Paolo Cortese, είναι να προσφέρουν μια κριτική ματιά στην καλλιτεχνική σταδιοδρομία της Franca Sonnino, να την αντιστοιχίσουν ιστορικά με συγκεκριμένα εθνικά και διεθνή πολιτιστικά πλαίσια και να τονίσουν τις συνδέσεις με τη διαδικασία της επιβεβαίωσης των γυναικών στον κόσμο της τέχνης, μετά από αιώνες αποκλεισμού και περιθωριοποίησης.

Η εκθεσιακή διαδρομή στο MUACC παρουσιάζει ένα ευρύ φάσμα των έργων της Sonnino, από τους πρώτους πίνακές της, μέχρι τα έργα που διακρίνουν τη μετάβασή της στη χρήση του νήματος ως προνομιούχου μέσου έκφρασης και ως σημάδι υψίστης σημασίας. Ξεκινάει από τα έργα με τέμπερα των αρχών της δεκαετίας του 1970, στα οποία αναδύονται λεπτές και πυκνές χρωματικές υφές, παίζοντας με μικρές παραλλαγές στον τόνο, μέχρι τα έργα της σειράς Reti (Δίχτυα), όπου το νήμα δεν ζωγραφίζεται πλέον στον καμβά με σκοπό η καλλιτέχνιδα να μιμηθεί την υφή του, αλλά τοποθετείται στην επιφάνεια, στη φυσική του ιδιότητα, και καθορίζει τη σύνθεση του ίδιου του έργου. Σταδιακά γίνεται ολοένα και πιο εμφανές πώς η καλλιτέχνιδα διερευνά τα σημάδια πάνω και μέσα στον χώρο και πώς οι δημιουργίες της απεικονίζουν - όπως το θέτει η Mirella Bentivoglio - “το περιβαλλοντικό μέτρο της τέχνης της Sonnino”, σύμφωνα με το οποίο κάθε έργο εμβιεί μέσα στον χώρο που το υποδέχεται, τον διαπερνά και αποκτά μια τρισδιάστατη ύπαρξη. Τα πιο αντιπροσωπευτικά έργα της είναι τα τρισδιάστατα αντικείμενά της – γλυπτά και εγκαταστάσεις – από βαμβακερό νήμα τυλιγμένο σφιχτά γύρω από έναν πυρήνα σιδερένιου σύρματος, στα οποία γνώριμα υλικά και γλώσσες μεταμορφώνονται και λαμβάνουν νέα υπόσταση επιβεβαιώνοντας την γυναικεία συνείδηση. Τα έργα της σειράς Libri (Βιβλία), τα οποία άρχισε να δημιουργεί τη δεκαετία του ογδόντα, αποτελούν κεντρικό κομμάτι της έκθεσης.

Η έκθεση στη γκαλερί Gramma_Epsilon αφορά στα πιο πρόσφατα έργα της: η εγκατάσταση της σειράς έργων Tondi (Κύκλοι), 2019, όπου η καλλιτέχνιδα, κατ' εξαίρεση, εγκαταλείπει, σχεδόν ολοκληρωτικά, τη χρήση του νήματος, επικεντρώνεται στην γραφική τέχνη. Το έργο αποτελείται από δεκατρία στοιχεία που – όπως τονίζει η Simona Campus στον κατάλογο της έκθεσης – «περιλαμβάνουν πολλά από τα προσωπικά της σύμβολα, από αφηρημένα πλέγματα μέχρι αστικά προφίλ, σαν ένα είδος ημερολογίου, μια καλειδοσκοπική σύνθεση, που διατηρεί, ωστόσο, την σχολαστικότητα, όπως πάντα». Προσθέτει ότι «στα έργα Spine (Αγκάθια) και il Nido (Η Φωλιά), 2022, η καλλιτέχνιδα διατηρεί τις κυκλικές μορφές αλλά επαναφέρει το νήμα και το σίδερο. Τέλος, το πολύ πρόσφατο και αδημοσίευτο ακόμα έργο Libri (Βιβλία), οι σελίδες αποδομούνται, ανοίγουν και ανασυντίθενται για να σχηματίσουν μια νέα αντικειμενική διάσταση. Αυτά τα έργα χαρακτηρίζονται από ένα ανανεωμένο εκφραστικό όραμα και ταυτόχρονα από μια σπάνια συνοχή, που απεικονίζει την αδυσώπητη δύναμη αυτής της καλλιτέχνιδας, η οποία τώρα στα ενενήντα της, κατάφερε να διασχίσει με πλήρη επίγνωση το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα και να αγκαλιάσει πλήρως τον 21ο».

 Η Franca Coen Sonnino γεννήθηκε το 1932 σε οικογένεια εβραϊκής καταγωγής, στη Ρώμη, όπου ζει και εργάζεται ακόμα. Με σπουδές στην Λογοτεχνία, ξεκίνησε την καλλιτεχνική της σταδιοδρομία μετά από την γνωριμία της με τη Σαρδήνια καλλιτέχνιδα Maria Lai, η οποία την ενθάρρυνε να χρησιμοποιεί τα χέρια της «για να κατασκευάζει άχρηστα αντικείμενα, αντί για χρήσιμα πράγματα».
Στα πρώτα της έργα συναντάμε γραμμές και πυκνά πλέγματα. Σταδιακά, το νήμα πρωτοστατεί ως μέσο αντικαθιστώντας οριστικά το πινέλο και οδηγώντας σε δημιουργίες όπου τα σημάδια και ο χώρος συνθέτονται με πρωτότυπο τρόπο.
Από το 1972 έως σήμερα, η Franca Sonnino έχει πραγματοποιήσει σχεδόν τριάντα προσωπικές εκθέσεις και έχει παρουσιάσει τα έργα της σε περίπου διακόσιες ομαδικές εκθέσεις σε μουσεία και γκαλερί σε όλο τον κόσμο. Το 2019, το Μουσείο Κλωστοϋφαντουργίας στο Busto Arsizio πραγματοποίησε έκθεση με τίτλο «Maria Lai και Franca Sonnino: Αριστουργήματα Ιταλικής Τέχνης με Ίνες». Την ίδια χρονιά, η γκαλερί Repetto στο Λονδίνο διοργάνωσε την έκθση «Χώροι από Νήμα – Nedda Guidi, Elisabetta Gut, Maria Lai, Franca Sonnino», σε επιμέλεια του Paolo Cortese. Στα τέλη του 2021, η καλλιτέχνιδα συμμετείχε στην συλλογική έκθεση «Histoire d’E part 2 Between language and object» στην γκαλερί Gramma_Epsilon στην Αθήνα.